İlk ABD Başkanını II. Abdülhamid Ağırladı (Demo)

50 dolar grant — (Hiram) Ulysses Simpson Grant

İlk ABD Başkanını II. Abdülhamid Ağırladı

Takvimler 1878 e gösterirken 93 harbi diye meşhur Osmanlı-Rus Savaşı henüz neticelenmiş, Çatalca istihkâmlarını atlayan Ruslar Yeşilköy (Ayastefanos) tabyaları önüne kadar gelmişti. Rus birliklerinin top talim sesleri İstanbul saraylarında işitiliyor, halk tedirgin, düşman önünden kaçıp İstanbul’a sığınan Rumeli muhacirleri yorgun, bezgin mülteci… Bâb-ı âli, Rus hükümetiyle şartları çok ağır bir anlaşmayı görüşmede! Yüzlerce yıllık Türk yurdu Rumeli bir hiç uğruna gitmek üzere…

İste tam bu felaket günlerinde hükümet bir misafir haberi alır. Birkaç ay önce görevi sona eren eski ABD başkanı ve iç savaşın kahramanı General Ulysses S. Grant, ailesiyle birlikte çıktığı dünya turunda istanbul’a da gelecektir.İmparatorluk Türkiyesi Rus barışının gölgesinde birde misafir ağırlamaya hazırlanır.

Birleşik Amerikayla Münasebetler
Aslında gelen misafir kıtalar ötesi de olsa Osmanlı devlet için uzak bir isim değildi. Türkiye İmparatorluğu, Birleşik Amerika devletleriyle bu başkanın devrinde yakınlaşma içerisine girmiş özellikle Türk – Amerikan silah ticareti önemli rakamlara ulaşmıştı.

Sultan Abdülaziz’in saltanatında Osmanlı devleti Washington’a ilk elçisi Edward Blak (Bulak) Bey’i gönderdi. Bu sırada 1861-65 iç savaşının ardından ABD ordusunun elinde kalan silah stoklarının en büyük taliplisi Osmanlı Devleti olmuştu. General Grant’ın başkanlığa gelmesiyle de yeni üretim silahların alımına gidildi.

Abd Edward Blak (Bulak) Bey — İlk Wasigton elçisi Edward Blak (Bulak) Bey

1870 ‘de 50 bin adet Springfield marka yeni tüfek 25 bin İngiliz lirası indirimle sipariş edildi ve silah alım miktarı hızla yükseldi. 1876 yılından 1878 yılına kadar satın alınan Martini-Henry, Peabody Martini ve Winchester tüfekleriyle bu tüfeklerin mermi, kovan, süngü ve diğer mühimmatı için ABD şirketlerine 5 milyon 335 bin dolar ödeme yapılmıştı.

Yoğun ticari münasebetlerle tarafların birbirine ilgisini de artı. Sultan Abdülaziz Beyaz Saray’ın kabul salonuna serilmek üzere 400 kilogramağırlığında el dokuma nadide bir Uşak halısı göndermiş ve halı ABD ‘de çok ilgi görmüştü. Hediyeleşmeler bu şekilde devam etti ve yakınlık daha da ilerledi. 1872’ye gelindiğinde gelişen ilişkilerin nişanesi olarak bir ziyaret gerçekleştirildi. Başkan Grant’ın oğlu Teğmen Grant ile General Sherman’ın İstanbul’u ziyaret ederek Osmanlı Sarayında Sultan Abdülaziz’in konuğu oldular.

General Grant Kimdir ?
Ulysses Simpson Grant 1822 yılında, Ohio’da doğdu. Öğrenimini West Point askeri Akademisi’nde yaptı. 1846-48 arasinda ABD-Meksika savaşına katıldı.
Amerikan İç Savaşı sırasında hızla yükselerek Başkan Lincoln’ün en önemli subayları arasına girdi. Ordusuyla Güney Ordusu Komutanı Edward Lee’yi kesin bir yenilgiye uğratarak iç savaşı bitirdi. Savaştan sonra başkanlığa aday oldu. 1869-77 arası iki dönem ABD Başkanlığı yaptı.
Başkanlığı bittikten sonra eşi ve oğluyla iki yıllık dünya turuna çıktı. Döndükten sonra ortak olduğu finans şirketi battı. Hasta olduğu günlerde anılarını yazdı. 1885 yılında öldü.

93 Harbi ve Ziyaret

Sultan II. Abdülhamid’in saltanatında da Türkiye İmparatorluğu ve Birleşik Amerika devlerinde arasındaki sıkı münasebet devam etti. Silah alımı bu dönemde 1877-78 Rus savaşı öncesi en yüksek seviyeye ulaştı. Ancak Rus harbinin patlaması ve kötü neticelenmesi sipariş edilen silahların ödemelerinde sıkıntıyla neden oldu.

Bu sırada, Osmanlı devleti de bütün diplomatik açılımları barış şartlarının görüşülmesine yoğunlaştırmıştı ki; üst üste sürdürdüğü başkanlık görevini tamamlayan General Grant’ın çıktığı dünya turunda Avrupa’daki gezisinin ardından Türkiye İmparatorluğunu da ziyaret etmek istediği İstanbul’a tebliğ edildi.

Eki başkan Avrupa’dan sonra Birleşik Amerika donanmasının Akdeniz filosuna dâhil USS Vandalia adlı savaş gemisiyle önce Türkiye İmparatorluğuna bağlı Mısır’ı ziyaret etti. Mısır Valisi Hîdiv İsmail paşa tarafından hassasiyetle ağırlandı. Nil nehrine ve piramitlere düzenlenen geziler yaptı, şerefine verilen ziyafetlere katıldı.Buradan hareketle Şubat ayı başında Kudüs’e 16 Şubatta Yafa, ardından Beyrut ve Şam şehirlerine uğradı ve sonra yine gemiyle İzmir’e doğru yola çıktı.USS Vandalia, 22 Şubat 1878 günü İzmir limanına yanaştı. ABD’li konukları İzmir valisi Ahmet Hamdi Paşa ve ABD’nin İzmir Konsolosu Enoch J. Smithers karşıladı.

abd Vandalia — Baskan Grant’ı getiren ABD gemisi USS Vandalia

abd Martini-Henry tufek — Martini Henry Tüfek

26 Şubat günü vali Ahmet Hamdi Paşa, General Grant, karısı Julia, oğlu Jesse, bazı konsolosluk yetkilileri, New York Herald Gazetesi yazarı John Russell Young ve İzmir’de bulunan çeşitli ülke temsilcilerine Efes harabelerini gezdirdi.Grant İzmir’de kaldığı süre içinde Rus savaşı münasebetiyle bölgede bulunan Fransız, Avusturya ve Alman donanması amiralleriyle de görüşmeler yaparak siyasi gelişmeler hakkında bilgi aldı.28 Şubat günü İzmir’den demir alan USS Vandalia gemisi İstanbul’a doğru seyretmeye başladı.

İstanbul’a Doğru

İstanbul ise o günlerde derin bir sancı içerisindeydi. Hükümet, Rusya’nın İstanbul Büyükelçisi Kont İgnatief, ve Çar’ın kardeşi, Rus Kuvvetleri Başkumandanı Grandük Nikola ile Ayestafanos barışı olarak adlandırılan anlaşmanın son detaylarını Yeşilköy’de müzakere ediyordu.

Marmara’da ise demirli bir İngiliz filosu Rusların hareketlerini dikkatle takip ediyor İstanbul’a yapılacak herhangi bir taarruza karşı ve her an müdahaleye hazır bekliyordu. Meclisi Mebusan’ın süresiz tatil edilme kararının üzerinden de topu topu 15 gün geçmişti. İstanbul’da çeşitli ülkelerin temsilcileri boy gösteriyor, sadrazam ve nazırlar ile hariciye kadrosunun telaşı göze çarpıyordu. Ayrıca düşman önünden kaçarak İstanbul’a sığınan Balkan mültecileri kentteki panik havasını iyice artmıştı.

General Grant’ın gemisi USS Vandalia, 29 Şubat günü Çanakkale’ye uğradı. Burada Amerikan Elçilik gemisi US Despatch ile Bab-ı âli’den kendisini karşılamak üzere görevlendirilen üst düzey Hariciye Memuru Mehmet Feridun Bey’le buluştu.

abd Winchester tufek sirti — Winchester tüfeğinin sırtı

USS Vandalia, Gelibolu’dan hareketle 1 Mart günü Haliç’e demirledi. Harbiye Nazırı (Serasker) Mehmet Rauf Paşa’nın yaveri, General Grant ve konuklarını tersanede hazırlanan büyük bir sandal ile alarak Tophane’ye getirdi.

abd baskan ve ailesi personel ile — Baskan Grant ve ailesi USS Vandalia personeliyle

Tophane’de de Grant’ı büyük bir karşılama komitesi bekliyordu. Harbiye Nazırı Mehmet Rauf Paşa’nın mihmandar olarak görevlendirdiği Albay Yahya Bey, ABD Büyükelçisi Horace Maynard, Amerikan Ticari Temsilcisi Eugene Schuyler, Amerikan Askeri Ataşesi Albay Greene, ABD Konsolosluğu görevlisi Dimitriadis Bey ve diğer elçilik mensupları karşılama komitesinde bulunanlardandı. General Grant ve beraberindekiler Tophane-i Amire meydanından, kendilerine tahsis edilen arabalarla kent turuna çıktılar. Amerikan Büyükelçisi Maynard ile birlikte Beyoğlu ve Pera’yı gezdiler. Sultan Ahmed Camii ile Ayasofya’yı ziyaret ettiler.

abd elci Horace Maynard — ABD Büyükelçisi Horace Maynard

Ertesi gün grup Kapalıçarşı’ya uğradı. Öğleden sonra Sadrazam Ahmet Vefik Paşa’yı makamında ziyaret ederek Harbiye Nazırı Mehmet Rauf Paşa, Hariciye Nazırı Safvet Paşa ve Bahriye Nazırı Küçük Sait Paşa ile birlikte görüşmelerde bulundu. Aynı gün İstanbul’daki Avrupa ülkeleri temsilcileri ile biraraya gelen Grant, akşam yemeğini ABD Büyükelçisi Maynard ve eşinin davetlisi olarak büyükelçilikte yedi. 3 Mart Pazar günü hava şartları bozuk olduğu için planlanan boğaz gezisi gerçekleştiremedi.

abd ayastefanos — Hariciye Nazırı Safvet Paşa’ya Ayastefanos Antlaşması sunuluyor.

Aynı anda Osmanlı devleti Ayastefanos Antlaşmasını imzalıyordu. 4 Mart gününü yürüyüşlerle geçiren General Grant akşam yemeğine davetli olduğu İngiltere Büyükelçisi Layard ile bölgedeki durumu değerlendirdi.

Grant’ın İstanbul’daki en önemli ziyaretini 5 Mart Salı günü gerçekleşti. Ruslarla barış yapan Osmanlı hükümeti yoğunluğundan az da olsa kurtulmuştu. Sultan II. Abdülhamid General Grant’ı Yıldız Sarayı’nda saat 12.00’de kabul etti. İstanbul’daki ABD’li temsilcilerinin de katıldığı toplantıda Sultan Abdülhamid, Ulysses Grant’ın başkanlığı döneminde ilişkilerin geliştirilmesi için yaptığı katkıları övdü. Grant’da gördüğü yakın ilgiden memnuniyetini dile getirdikten sonra son yıllarda artan münasebetlerin devam ettirilmesi dileğinde bulundu.

Sultan II. Abdülhamid, General Grant’ı Yıldız Sarayı’nda Kabul ettikten sonra oğlu Jesse ile birlikte sarayın bahçesini gezdirdi. Saray ahırlarını gösterirken, daha önceden hazırlattığı iki safkan arap atını hediye etti. Leopard ve Linden Tree isimlerindeki bu iki at, 31 Mayıs 1879’da, Norman Monarch gemisi ile Connecticut’a getirildi. Bu iki cins at daha sonra Amerikan at yetiştiricilerinin üç yeni arap atı cinsini yetiştirmelerine öncülük etti. Ayrıca bir başka bilgiye göre Abdülhamit’in Grant’a hediye ettiği Leopard adlı at ABD’ye kayıtlı olarak giren ilk Arap atı oldu. ABD’nin eski Başkanı Grant’ın oğlu Jesse anılarında o atın da Abdülhamit’e Suriye valisi tarafından hediye edildiğini yazıyor.

Abd Sultan Abdulhamid 2 — Sultan II. Abdülhamid

Aynı akşam Harbiye Nazırı Mehmet Rauf Paşa, General Grant’ın onuruna Seraskerlik’te muhteşem bir ziyafet verdi. ABD sivil ve askeri elçilik yetkilileri ile USS Vandalia’nın komutanı Kaptan Robeson’la birlikte toplam 28 kişinin katıldığı yemekte Harbiye Nezareti yetkilileri ile ABD’li askeri temsilciler Osmanlı Rus savaşı ile ilgili değerlendirmelerde bulundular. Toplantıda ayrıca Son dönemde aksayan silah siparişi ödemelerinin düzene sokulması için iki tarafta girişimde bulunmayı kararlaştırıldı.

Veda

Eski başkan 6 Mart Çarşamba günü USS Vandalia ile İstanbul’dan ayrılarak Yunanistan’a haraket etti. Osmanlı yönetimi içinde bulunduğu buhranlı duruma rağmen Birleşik Amerikalı misafirini büyük bir ciddiyetle ağırlamış eski başkan bu ilgiden çok memnun kalmıştı.

İstanbul’da Türkçe ve yabancı dilde çıkan gazetelerde de Grant’ın ziyaretine geniş yer verildi. Amerikan iç savaşındaki komutanlığı ve başkanlığı dönemindeki Osmanlı Devleti ile kurduğu ilişki anlatıldı.